راز اسپیکر افسانه ای YAMAHA NS-10M

Yamaha NS-10M ، اسپیکری است که در اکثر استودیوهای مشهور دنیا به چشم می خورَد. شاید شما نیز  یک جفت از این اسپیکر راز آلود را در استودیو خود داشته باشید و یا در جستجوهایتان در اینترنت بارها و بارها تصاویر آن را (با مشخصه مخروط سفید رنگ درایورمید/بیس که به صورت افقی در پشت کنسول های صدا قرار گرفته اند) دیده باشید. در وصف این اسپیکر واژه ی مانیتور افسانه ای بسیار شنیده است اما در واقع یاماها NS-10M اصلا یک اسپیکر مانیتورینگ استودیویی نیست!

از مهمترین ملزومات یک اسپیکر مانیتور، مدار کراس اور اکتیو و پاسخ فرکانسی خطی آن می باشد که NS-10M هیچکدام از این ویژگی ها را ندارد، حال این سوال مطرح می شود که اگر NS-10M یک اسپیکر مانیتور استودیویی نیست چرا در اغلب استودیوهای مشهور جهان دیده می شود؟

NS-10M یاماها یک لود اسپیکر پسیو بوکشلف دو راهه است. این لود اسپیکر از یک یونیت ۷ اینچی ( ۱۸cm) با مخروط  کاغذی به وزن ۳٫۷ گرم به رنگ سفید (مدل (JA1801 دردر درایور مید/بیس برای باز تولید فرکانسهای پایین و میانی پایین بهره می برد. درایور فرکانسهای بالایی این لود اسپیکر مدل JA0518 soft و از نوع توییتر Dome است. کراس اور پسیو با نقطه کراس ۲KHz و شیب فیلترینگ ۱۲dB/Octave عهده دار تفکیک فرکانسهای پایین و بالا ست که همگی در یک کابینت سیلد ( Sealed Cabinet = کابینتی که مهر و موم شده و محفظه خروج هوا ندارد)  ۱۰٫۴ لیتری به ابعاد ۳۸۲ × ۲۱۵ × ۱۹۹ میلیمتر جای گرفته اند. کابینتی از جنس نئوپان، به ضخامت ۲٫۵ سانتی متر و روکش نازک چوب، با هفت لایه فینیشینگ به رنگ مشکی که مرحله فینیشینگ تاثیر زیادی در کاهش رزونانس های چوب و در نهایت صدای مطلوب تر دارد. نهایتا وزن هر اسپیکر حدود ۶٫۳ کیلوگرم است. پیش از نسخه استودیویی، نسخه خانگی این اسپیکر به صورت عمودی طراحی شده بود .
ایمپدانس اسمی ۸ Ohm  با توان ۲۵W در RMS و تحمل حداکثر توان ۵۰W از دیگر مشخصات NS-10M می باشد. حساسیت این اسپیکر ۹۰dB_SPL/m-W است.( یعنی به ازای هر یک وات توان و در فاصله یک متری ۹۰dB_SPL  صدا تولید می کند)

این اسپیکر نخستین بار در سال ۱۹۷۸ میلادی توسط آقای Akira  Nakamura و با هدف یک بوکشلف High Fidelity طراحی و ساخته شد. آقای ناکامورا در سال ۱۹۶۵ در کمپانی یاماها مشغول به کار شد. او کار خود را با طراحی اسپیکر برای آلات موسیقی نظیر ارگان الکتریکی آغاز کرد. سپس به سیستمهای Hi-Fi علاقمند شد و فعالیت حرفه ای خود را از سال ۱۹۷۰ در زمینه طراحی و ساخت اسپیکرهای های-فای آغاز نمود. از اسپیکرهای پر فروش آن زمان که توسط ناکامورا طراحی شد می توان به Yamaha NS-1000 مربوط به سال ۱۹۷۴ میلادی اشاره نمود.

در اصل فلسفه تولید NS10 این بود که در آن زمان آقای ناکامورا به دنبال اسپیکری کوچک، ارزان و با هدف کاربری عمومی و در کلاس Hi-Fi بود. مدتی بعد از تولید این بوکشلف و رضایت  کاربران خانگی، نظر بسیاری از کاربران استودیو نیز به این اسپیکر جلب شد. مهندسین صدای آن زمان از یونیت های مکعبی فولرنج به عنوان مانیتور صدا استفاده می کردند و همیشه در رویای یک اسپیکر بوکشلف با رنج فرکانسی وسیع تر و صدای قدرتمند تر بودند. آنها از این اسپیکر به عنوان یک مانیتور بوکشلف جمع و جور و با رنج فرکانسی قابل قبول بهره می بردند. به دنبال این موضوع آقای ناکامورا ناخواسته وارد تولید اسپیکر مانیتورینگ شده بود. یک تصادف مبارک که هرگز تکرار نمی شود!

چندی نگذشت که به سرعت این اسپیکر به ابزاری ضروری در استودیوهای موسیقی راک و پاپ حرفه ای تبدیل شد. به هر استودیویی که می رفتید یک جفت از این اسپیکرها از روی کنسول صدا شما را نگاه  می کردند.

چیزی که بیشترین تاثیر را در نحوه بازتولید صدا در این اسپیکر داشت جنس و نوع مخروط درایو مید/بیس آن بود. همان چیزی که بعد ها موجب توقف تولید NS10 افسانه ای شد. در واقع مخروط سفید رنگ درایو  مید/بیس NS10 از یک نوع خمیر کاغذ که به عنوان مواد اولیه شرکتهای تهیه کاغذ عکاسی استفاده می شد، ساخته شده است. ماده ای منحصر به فرد که در نهایت با وزن کم خود حساسیت درایور مید/بیس را در مقابل کوچکترین سیگنالهای ورودی تضمین می کرد. این مخروط به صورت پرسی تولید نشده بلکه از یک کاغذ مسطح به حالت مخروط در آمده، به طوری که محل اتصال دو سر کاغذ از نزدیک قابل رویت است.

در ورژنهای نخست این اسپیکر یک نوع عدم تعادل میان فرکانسهای بالایی و پایینی وجود داشت. مجلات مختلفی به نقل از مهندسین صدا استفاده از دستمال کاغذی را مقابل توییتر برای تعدیل فرکانسهای بالایی پیشنهاد می دادند. راهکاری که بعد های به عنوان “tissue paper effect” (تاثیر دستمال کاغذی) مشهور شد.

در این هنگام آقای ناکامورا به همراه تیم خود، کار تحقیقاتی را برای حل این مشکل شروع کرد و در نهایت نسخه NS10M Studio ساخته و روانه بازار شد. از تغییرات مهم این ورژن استفاده از توییتر JA0518A Soft Dome با اندازه ی ۳٫۵ سانتی متر است. نتیجه اسپیکری بود با پاسخ فرکانسی ۶۰هرتز تا ۲۰ کیلو هرتز ، توان نامی ۶۰ وات و حداکثر توان قابل تحمل ۱۲۰ وات ، چیزی که مهندسین صدای آن زمان می خواستند.

میتوان گفت هیچ یک از تجهیزات استودیویی قبل و بعد از NS10M به این اندازه در صنعت صدا و موسیقی تاثیر گذار نبوده است. معروف بود که NS10 به آسانی ضعف های ضبط موسیقی را فاش می کرد.

نویسنده: سعید روشنی

فناوری مهندسی صدا

برای یک مهندس صدای میکس هیچ چیز مهمتر از قابلیت ترجمه (Translatability) یک اسپیکر مانیتور نیست. اسپیکر خوب اسپیکری است که جزییات سیگنالهای الکتریکی که از امپلیفایر دریافت می کند با دقت بالا و با کمترین خطا به امواج فشاری صدا SPW تبدیل (یا به اصطلاح ترجمه) کند.

همانطور که گفتیم این اسپیکراز کابینت سیلد بهره می برد که از ویژگیهای این نوع طراحی بازتولید دقیق تر فرکانسهای میدرنج و بالایی است که در اثر عدم وجود فرکانس های تیره و کدر پایین (Muddy) حاصل می آید. در اصل چیزی که این اسپیکر را از دیگر نمونه های مشابه متمایز می کرد شفافیت صدا در فرکانسهای میانی و بالایی بود که در سبک راک بسیار مورد توجه قرار دارند. مهندسین صدا بر این عقیده هستند که وقتی صدا در این مانیتور خوب باشد در اکثر پلیرها از رادیوهای ترانزیستوری با صدای crappy گرفته تا استریو ماشین و سیستمهای استریو Hi-End، صدا خوب پخش می شود. می توان به اثر IISGHSGOA effect نیز اشاره کرد. (اختصار جمله ی  If-It-Sounds-Good-Here-Sounds-Good-On-Anything) به معنی این که اگر صدا اینجا خوب باشد در همه چیز خوب است. در اصل ماهیت NS10 ها به گونه ای است که مانند یک ویرایشگر نقاط ضعف صدا را در مرحله رکورد نمایان می کند.

آن هنگام قیمت در نظر گرفته شده برای NS10 حدود ۴۰۰ دلار امریکا بود. یک اسپیکر با صدای ضعیف و دوره ی زندگی اقتصادی کوتاه که به مدت پنج سال اسپیکر محبوب کاربران خانگی آن زمان بود و البته اسپیکر مورد علاقه بسیار از مهندسین میکس موسیقی پاپ و راک در دنیا تا به امروز!

سرانجام تولید یاماها NS-10M  پس از فروش بیش از دویست هزار عدد، به جهت مشکلات در یافتن خمیر چوب مورد نیاز برای تولید مخروط درایور مید/ بیس در سال ۲۰۰۱ متوقف شد اما انواعی از آن تا سال ۲۰۰۸ در بازار ژاپن خرید و فروش می شد و همچنان نیز انواع کارکرده آن در بازارهای جهانی و البته با قیمتهای زیاد خرید و فروش می شوند.

با توضیحات ارائه شده از اسپیکر YAMAHA NS-10M آیا تمایل دارید یک جفت از این بوکشلف افسانه ای در استودیو خود داشته باشید؟