ماه رمضان که از نیمه میگذرد غم زیادی در دل خیلیها مینشیند. غم شهادت کسی که از به عدل و جوانمردی شهره آفاق بود و آنقدر زندگی باعظمتی داشت که هرچه از او گفته شود باز کم است. هنر مذهبی در سرزمین ما از دهها سال قبل همیشه توجه ویژهای به امام علی(ع) و ابعاد زندگی پربرکت ایشان داشته و به طرق مختلف عرض ارادت به پیشگاه آن حضرت کرده است. اهالی موسیقی هم همیشه در این راه حضور پررنگ داشتهاند و آثار دلی و خوبی را تهیه کردهاند. در این گزارش نگاهی داشتهایم به برخی آثار شاخص با صدای هنرمندان مختلف که درباره مولیالموحدین علی(ع) و زندگی و شهادت آن امام خوانده شده است:
- * سریال امام علی(ع) – فرهاد فخرالدینی و صدیق تعریف
فرقی نمیکند که متولد چه سالی باشد یا چه سلیقه موسیقایی داشته باشید. اما موسیقی بینظیر سریال امام علی(ع) اثر استاد «فرهاد فخرالدینی» را قطعاً شنیدهاید و دوست دارید. خصوصاً تیتراژ باکلام آن با صدای استاد «صدیق تعریف» که در آلبوم موسیقی متن سریال با نام «کل صبح» منتشر شد. یکی دیگر از نکات جذاب موسیقی سریال امام علی(ع) تلفیق زیبای سازها توسط استاد فخرالدینی و به خصوص تکنوازی ساز «نی» در آن است. این موزیسین پیشکسوت درباره ساخت موسیقی این سریال سالها پیش اعلام کرد:« بدالقادر آهنگی دارد در دو کتاب مقاصدالالحان و جامعالالحان که با حروف ابجد نوشته شده و تاکنون شمار زیادی از پژوهشگران خارجی و خودی روی آن کار کردهاند ولی هیچ کدامشان موفق نشدهاند که شعر و آهنگ این قطعه را با هم تطبیق بدهند. توفیق کشف این کار به من رسید که نزدیک ۳۰ سال روی آن کار کردهام.»
- * آلبوم ماه غریبستان – دکتر محمد اصفهانی
دکتر «محمد اصفهانی» در سال ۱۳۸۰ و با هفده قطعه منتشر شد که تمامی آثار آن در وصف حضرت علی(ع) بود. «هوشنگ ابتهاج»، «شهریار»، «مولانا» و «علی معلم» از جمله سرایندگان اشعار آن آلبوم بودند. این اثر در آن زمان فروش خوبی هم داشت و قطعات «ماه غریبستان» و «علی ای همای رحمت» هنوز هم در ایام مختلف از جمله روز بیست و یک ماه مبارک رمضان از تلویزیون پخش میشود. دکتر محمد اصفهانی، «علیرضا کهندیری»، «محمد حقیقیفرد»، «مجید اخشابی» و «فریدون شهبازیان» برخی از چهرههایی بودند که در بخش آهنگسازی و تنظیم آلبوم ماه غریبستان با دکتر اصفهانی همکاری کردند.
- * قدسیان آسمان – علیرضا عصار
«قدسیان آسمان» اولین قطعه آلبوم «عشق الهی» با صدای «علیرضا عصار» بود. او در این اثر که فضایی عرفانی و قلندری دارد نامی از حضرت علی(ع) ذکر نمیکند اما موضوع ترانه درباره آن فضایل اخلاقی و ویژگیهای آن حضرت بود. نکته مهم قطعه «قدسیان آسمان» این بود که دکتر محمد اصفهانی آن بخش از ترانه با ابیات «خاقان اردودار اگر از جان مگردد ایل من» را به همراه علیرضا عصار خواند.
* علی مولا – مهرداد کاظمی
مخاطبان دهه شصت و هفتاد موسیقی ایران قطعاً نام «مهرداد کاظمی» را هنوز به یاد دارند. خوانندهای آثارش در آن دوران طرفداران زیادی داشت و بارها از رادیو و تلویزیون پخش میشد. این خواننده شصت و پنج ساله در آلبوم «شهر عشق» قطعه «علی مولا» را با شعر و آهنگسازی و خودش اجرا کرد. مهرداد کاظمی تقریباً در اغلب دفعاتی که در تلویزیون حضور پیدا میکرد این اثر را میخواند. خواننده قطعه «ای ساربان» اوایل سال ۹۲ به دلیل عارضه مغزی به کما رفت. در سال ۹۳ خبری به نقل از پسر او منتشر شد که قرار است پدرش به ایران برگردد و فعالیت هنری خود را شروع کند.
* فرمان فتحعلیان
«فرمان فتحعلیان» یکی از معدود خوانندگانی است که اشعار و ترانههای در وصف امیرالمومنین علی(ع) دارد. او از همان ابتدای فعالیت حرفهای خود این قبیل آثار را با موسیقی متفاوتی به مخاطبان ارائه کرد و همین مسأله باعث شد بتواند طیف گستردهای از مخاطبان را به سمت آثار خود جذب کند. همچنین در کنسرتهای او هم این آثار همیشه اجرا میشود. «هو حق» و «نور خورشید ولایت» از جمله قطعات پرطرفدار فرمان فتحعلیان در وصف حضرت علی(ع) است و تا کنون ویدئوهای متعددی روی این آثار ساخته شدهاند. همچنین فرمان فتحعلیان یکی از خوانندههایی بود که سال ۸۶ و در جریان مراسم افتتاح مرکز همایشهای برج میلاد اجرا کرد. دلیل انتخاب او هم برای چنین مراسمی قطعاتی بود که در آنها ذکر مولای متقیان است.
- * خاک آستان علی – خشایار اعتمادی
«خشایار اعتمادی» در اواسط دهه هفتاد با عاشقانههایش و کارهایی که با «مریم حیدرزاده» داشت مشهور شد. اما او اجرای چند اثر مذهبی را هم در کارنامه کاری خود دارد. «خاک آستان علی» یکی از همین قطعات در مدح مولای متقیان علی(ع) است. خشایار اعتمادی درباره این قطعه در یکی از مصاحبههای خود میگوید:« ۲۱ ساله بودم و پیش از آنکه حتی برای گرفتن مجوز به صورت جدی اقدام کنم این ترانه را اجرا کردم و در واقع این قطعه اولین قطعهای بود که به صورت حرفهای اجرا کردم. اینکه چه شد این ترانه به دستم رسید و چه پیش آمد که با فواد حجازی که تقریبا همسن بودیم تصمیم گرفتیم این اثر را اجرا کنیم، حقیقی است که برای آن برنامهریزی از پیش تعیین شدهای وجود نداشت. گاهی برای بعضی اتفاقات انتخاب میشویم و شاید احساس عمیق دلبستگی که به امام علی (ع) داشتم باعث شد این ترانه سهمی از صدای من باشد و محبت و توجه صاحب این اثر از گذشته تا همیشه بر تمام زندگی من سیطره پیدا کند.» قطعه «خاک آستان علی» مدتی بعد در آلبوم گروهی «فصل آشنایی» قرار گرفت و اولین اثر آن مجموعه بود و از سوی شرکت «سروش» در اختیار مخاطبان قرار گرفت.
- * مولا علی جان – گروه آریان
امکان ندارد سری به گذشته موسیقی پاپ و خصوصاً آثار دهه هفتاد و هشتاد بزنیم و نامی از گروه «آریان» مطرح نشود. این گروه در آن دوران با آثار عاشقانهاش توانست هزاران نفر را به سالنهای کنسرتهایش بکشاند. خصوصاً با آلبوم «گل آفتابگردون» که یکی از جوانپسندترین آلبومهای آن زمان بود. ششمین قطعه این مجموعه «مولاعلی جان» نام داشت که فضا و مضمون متفاوتی نسبت به سایر قطعات داشت. اما توانست جای خود را در میان مخاطبان باز کند و موزیک ویدئوی «مولا علی جان» در همان دوره ساخته شد.
* بوسه بر تیغ – مهراج محمدی
«مهراج محمدی» از جمله خوانندههای جوان دهه هفتاد موسیقی پاپ بود که آلبومهای «بی خیال»، «بوسه بر تیغ» و «ایلا» را منتشر کرد. فضای غالب آلبومهای «بوسه بر تیغ» و «ایلا» عرفانی و مذهبی بود و به نوعی میتوان گفت تنظیمهای قطعاتش هم سبک و سیاق تلفیقی داشت. قطعه «بوسه بر تیغ» در مدح حضرت علی(ع) یکی از همین آثار مهراج محمدی بود که در آن زمان با حمایت تلویزیون بسیار شنیده میشد. او درباره این اثر میگوید:« در سال ۷۹ با همکاری فواد حجازی و فریدون شهبازیان که همیشه مدیون هنر و انسانیتشان هستم، قطعه «بوسه به تیغ» را در مدح حضرت علی (ع) ساختیم و لطف حضرت امیر (ع) شامل حالم شد و منرا در تمام مسیر زندگیام یاری داد. خاطرم است این قطعه پیش از آنکه سال ۸۰ به نام امام علی (ع) نامگذاری شود، اجرا و پخش شد و در طی دو سالی که به نام آن بزرگوار سال را تحویل میکردیم این قطعه، کار برگزیده سازمان صدا و سیما بود.» یکی دیگر از قطعات «مهراج محمدی» در رثای مولای متقیان، «اشهد ان مولا» است که این اثر با ترانه «روزبه بمانی» و تنظیم فرمان فتحعلیان در آلبوم «ایلا» شنیده شد.
- * امیرالمومنین(ع) – گروه هفت
در سال ۸۷ آلبوم گروهی به نام «هفت» منتشر شد که با گروه «سون» متفاوت است و در آن چند چهره مطرح تلویزیونی و سینمایی و چند موزیسین جوان حضور داشتند. آلبوم سوم و چهارم این گروه به نام «هفت ۳» و «هفت ۴» در یک پکیج و با دو سی دی انتشار یافت. پنجمین قطعه آلبوم «هفت ۳» در مدح امیرالمونین علی (ع) بود و همین عنوان را هم برایش انتخاب کرده بودند. «امیرحسین مدرس»، «امین زندگانی»، «علی آتشافروز» و «مهدی حسینی» این قطعه را که ترانهاش توسط «ماهان حیدری» سروده شده بود اجرا کردند.
- *بهترین حرف – مجید اخشابی
«مجید اخشابی» در میان قطعاتی که منتشر کرده آثار متعددی را در مدح ائمه اطهار خوانده و یکی از آنها «بهترین حرف» است. ترانه این اثر در حمد و ثنای امیرالمومنین علی(ع) توسط «اسحاق انور» سروده شده و «حمید اکبرزاده» هم ملودی مجید اخشابی را تنظیم کرده است.
- * ثنای علی – سیدخلیل عالینژاد
زنده یاد «سید خلیل عالینژاد» که به شکل تخصصی در زمینه موسیقی نواحی و مقامی فعالیت میکرد، در کنار آثاری که با گروه «باباطاهر» تولید کرده، آلبومی به نام «ثنای علی» را هم در کارنامه کاری خود دارد. او در این مجموعه روی اشعاری از سرودههای «مولانا»، «سعدی»، «حافظ»، «بابا طاهر» و «همای شیرازی» آهنگسازی کرد و شش قطعه را به مخاطبانش ارائه کرد.
- * تیتراژ ویژه شبهای قدر برنامه ماه عسل ۹۲ – بهرنگ بهادرزاده
برنامه «ماه عسل» طی ده سال گذشته با اجرای مجریان مختلف همواره مهمان لحظات افطار مخاطبان شبکه سوم سیما بوده است. اما در سالهایی که «احسان علیخانی» تهیهکنندگی و اجرای این برنامه را بر عهده داشته همیشه برای شبهای قدر برنامهریزیهای ویژهای را تدارک دیده است. یکی از اتفاقات برنامه ماه عسل احسان علیخانی در شبهای قدر، پخش تیتراژی متفاوت با سایر شبهای ماه رمضان است. «بهرنگ بهادرزاده» در سال ۹۲ با ترانه روزبه بمانی، ملودی «علیرضا افکاری» و تنظیم «مهدی فردی» قطعهای برای عرض ارادت به پیشگاه اول مظلوم عالم و مناسب شبهای قدر آماده کرد و در ماه عسل پخش شد.
- * مولا علی – حمیدرضا گلشن
روزبه بمانی تا کنون ترانههای متعددی را برای امام علی(ع) و در رثای فضایل ایشان سروده که «مولا علی» با صدای «حمیدرضا گلشن» یکی دیگر از این آثار است. این قطعه در سال ۹۴ و با ملودی استاد «ناصر چشمآذر» و تنظیم علیرضا افکاری از طریق سایت «موسیقی ما» منتشر شد.
- * دستای یه مرد – رضا صادقی
جدیدترین اثری که به مناسبت این ایام و با موضوع شهادت حضرت علی(ع) منتشر شده، «دستای یه مرد» با صدای «رضا صادقی» است. این خواننده باسابقه ترانهای از «حمیدرضا صمدی» را اجرا کرده و موسیقی و تنظیم «دستای یه مرد» هم اثری از «بابک زرین» است.