نگاهی اجمالی به تاریخ موسیقی غرب
دوره قرون وسطا (۱۴۵۰ میلادی- ۴۵۰ میلادی)
– استفاده از مدهای کلیسایی و اهمیت هنر خوانندگی
– شکل‌گیری آوازهای اولیه، در بافت مونوفونیک
– اهمیت موسیقی مذهبی
– ظهور «پاپ گرگوار» و گردآوری و سامان‌دهی به سرودهای نیایشی و کلیسایی (حدود قرن ۶ و ۷ م(.
– ظهور «گوئیدود آرتسو» در قرن ۱۰ و ۱۱ م. و بوجود آمدن خطوط حامل و سیستم نت نگاری توسط او. (برخی از مورخین اختراع شکل ابتدایی کلاوسن را به او نسبت می‌دهند)
– آغاز مکتب نوتردام توسط دو تن از آهنگسازان مهم این دوره در قرن ۱۳ و ۱۲ م. به نام «لئونن» و «پروتن»
– شروع دوره آرس نوا (هنر جدید) از حدود سال ۱۳۰۰ م. در مقابل آرس آنتیکا (هنر قدیم)
– سازهای مهم این دوره: ارگ- فیدل- لوت- پسالتری- فلوت ریکوردر- طبل- کرنت- ربک
– ورود سازهای شرقی به اروپا به علت جنگهای صلیبی
– موسیقی‌های غیرمذهبی از قبیل استامپی، سالتارلّو که نوعی رقص به حساب می‌آیند.
– گروههای مهم موسیقی غیرمذهبی: تروبادورها و تروورها (فرانسه) و مینه زینگرها و مایسترزینگرها (آلمان)
– استفاده گسترده از ارگانوم و کانن در بافت پلی فونیک و شانسونها و موسیقی‌های رقص در نیمه دوم این دوره
– مهمترین فرمهای موسیقی مذهبی: مس، موتت، پسوم (پسالم)
– آهنگسازان مهم این دوره:
گیوم دوماشو، صاحب اثر: «مس نوتردام» و تعداد زیادی شانسون (ترانه)
فیلیپ دو ویتری
لئونن- پروتن
فرانچسکو لاندینی
دوره رنسانس (۱۴۵۰ میلادی- ۱۶۰۰ میلادی)
– عصر نوزایی
– مدهای کلیسایی با آزادی بیشتری مورد استفاده قرار گرفت و علائم تغییردهنده، گسترده‌تر بکار رفت.
– استفاده از بافت غنی‌تر و کاملتری از خطوط موسیقی چندبخشی و همچنین استفاده بیشتری از آکوردهای نامطبوع
– تنوع گسترده در قطعات آوازی، بخصوص «آکاپلا»، موسیقی رقص و قطعات‌سازی
– مطالعات «زارلینو» بر روی گام‌های موسیقی
– سازهای مهم این دوره: ویول- لوت- ترومپت- کلاویکورد- ارگ
– ترویج بافت پلی فونیک در ابعادی گسترده‌تر.
– مهمترین فرمهای موسیقی مذهبی این دوره: مس- موتت
– در رنسانس قطعات زیادی در ساختارها و قالب‌هایی نظیر: «ریچه کار»، «توکاتا» و «کانزونا» نوشته می‌شد.
– مهمترین فرمهای موسیقی غیرمذهبی این دوره: مادریگال- شانسون
– ظهور مکتب و نیز
– از اتفاقات مهم اجتماعی در این دوره: ۱- ظهور لئونارد و داوینچی و تأثیر انکار ناپذیرش در این دوره هنری.
۲- ظهور تفکر انسانگرایی (اومانیسم) ۳- پیدایش صنعت چاپ ۴- ظهور «مارتین لوتر» (بنیانگذاز مکتب پروتستان) و قیام او در قرن ۱۶ م. در مقابل کلیسای کاتولیک
– آهنگسازان مهم این دوره:
– ژسکن دپره: صاحب آثاری از قبیل: تعدادی مس و موتت
– پالسترینا: صاحب اثر «مارچلوس مس»
– اوکه گم: صاحب آثاری از قبیل ۶ موتت و رکوییم
– دوره انتقال رنسانس به باروک
کلاودیو مونته وردی: صاحب اپرای «ارفئو»
دوره باروک (۱۷۵۰ میلادی- ۱۶۰۰ میلادی)
– استفاده از «باس شماره‌گذاری شده» تحت عنوان «باسوکنتینئو» که از مهمترین ویژگی‌های این دوره به حساب می‌آید.
– استفاده از کلاوسن (هارپسیکورد) به میزان وسیع در کنار ارگ کلیسا
– استفاده از دینامیک پله‌ای (تغییرات محسوس و ناگهانی شدت صدا)
– به زوال گراییدن سیستم مدال (مدهای کلیسایی) در پایان قرن ۱۴ م. و جایگزین شدن مدهای ماژور و مینور که مقدمات هارمونی تنال را پایه‌ریزی کردند.
– پیدایش فرمهای اپرا، اوراتوریو، فوگ، کانتات، سوییت، سونات و کنسرتوگروسو
– خانواده ویولن‌ها جایگزین ویولن‌ها شدند و در کنار کلاوسن یا ارگ قرار می‌گرفتند.
– اهمیت گسترده موسیقی سازی برای اولین بار در کنار موسیقی آوازی، موسیقی‌های سازی از قبیل: شاکن و پاساکالیا.
– استفاده از انواع تضادها (رنگهای صوتی، شدت‌ها و…) در قطعات، به شکل گسترده
– از اتفاقات مهم اجتماعی در این دوره: ۱- هنر پرتزئین و پر زرق و برق که نمود هنر باروک بود و تحت تأثیر هنر ایتالیا ظهور کرد. ۲- ظهور دانشمندانی از قبیل گالیله و نیوتن ۳- ظهور نقاشان تأثیرگذاری همچون رامبراند، روبنس و برنینی
آهنگسازان مهم این دوره:
– یوهان سباستین باخ/ آلمان (این آهنگساز مهم و تأثیرگذار، گام تعدیل شدة متساوی را با بهترین قابلیت هنری بکار برد)
صاحب آثار: ۴۸ پره لودوفوگ در کتاب دو جلدی کلاویة خوش آهنگ، پاسیون‌های سن ماتیو (انجیل به روایت متا) و سن ژان (انجیل به روایت یوحنا)، کنسرتوهای براندن بورگ و تعداد زیادی کانتات
آنتونیو و یوالدی/ ایتالیا
صاحب اثر: کنسرتو ویولن چهار فصل
– ژرژرفردریک هندل/ آلمان
صاحب آثار: نغمة آب، هاله لویا، آتش‌بازی، اوراتوریوی مسیح، اپرای جولیوسزار
– فرانسواکوپرن/ فرانسه
– ژان فلیپ رامو/ فرانسه
– هنری پورسل/ انگلستان
صاحب اپرای دیدو و آینیاس
– آنجلو کورِلّی/ ایتالیا
– ژان با پتیست لولی/ فرانسه
صاحب ۱۱ کمدی باله و ۳۲ باله درباری
– جیووانی پرگولزی/ ایتالیا
– دومینیکواسکارلاتی (آهنگساز مکتب ناپل)/ ایتالیا
دوره کلاسیک (۱۷۵۰ میلادی- ۱۸۱۰ میلادی)
– عصر روشنگری
– استفاده گسترده از بافت هموفونیک
– وجود تنوع و تضاد در تنالیته، ریتم، رنگ آمیزی و دینامیک
– کم شدن اثر «باسو کنتینئو»
– استفاده از پیانو به جای کلاوسن
– اهمیت به موسیقی سازی در گستره‌ای بسیار وسیع‌تر از قبل
– استفاده از فرمهای سونات، سمفونی، کنسرتو، سرناد، دیورتیمنتو، کوارتت، تریو، منوئت وتریو، اسکرتسو
– جایگزین شدن دینامیک تدریجی به جای دینامیک پله‌ای
– شکل‌گیری مکتب اول وین توسط هایدن، موتزارت و بتهوون
– اهمیت خاص به فرم سمفونی و سونات
– از اتفاقات مهم اجتماعی این دوره: ۱- انقلاب فرانسه ۲- کم شدن قدرت اقتصادی و سیاسی کلیسا و اشراف ۳- ظهور «ناپلئون» و جنگ‌هایش ۴- ظهور «ولتر» به عنوان متفکر این دوره
آهنگسازان مهم این دوره
یوزف هایدن (ملقب به پدر سمفونی)/ اتریش
صاحب آثار: ۱۰۴ سمفونی از قبیل: سمفونی لندن، سمفونی مرغ، سمفونی آکسفورد، سمفونی ساعت، سمفونی اسباب‌بازی، سمفونی سورپرایز، اوراتوریوی آفرینش و تعداد زیادی سونات و قطعات مجلسی
– ولفکانگ آمادئوس موتزارت (ملقب به نابغه موسیقی)/ اتریش
صاحب آثار: مارش ترک- موسیقی کوچک شبانه- ۴۱ سمفونی از قبیل: سمفونی پراگ- سمفونی هافنر- سمفونی ژوپیتر- اپراهای (دستبرد در حرمسرا- عروسی فیگارو- فلوت سحرآمیز- دون ژان)- مس گنجشکها- رکوییم و تعداد- کریستف گلوک/ آلمان
دورة انتقال کلاسیک به رمانتیک
– لودویک وان بتهوون/ آلمان
صاحب آثار: سونات‌های (مهتاب- آپاسیونا- پاته تیک- بهار- طوفان)، خالق ۹ سمفونی اروئیکا (قهرمانی، ۳)- سمفونی پاستورال (روستایی، ۶)- سمفونی کورال (۹)- اورتورهای کوریولان و اگمونت- اپرای فیدلیو و تعداد زیادی قطعات مجلسی- مسیح بر کوه زیتون
دوره رمانتیک (۱۹۱۰ میلادی- ۱۸۱۰ میلادی(
– آزادی بیشتر آهنگسازان در استفاده از فرم‌ها و ساختارهای موسیقی
– خلق آثاری متکی بر تخیل، تصور، احساسات و ذهن‌گرایی
– تأکید بر ملودی‌های آوازی، تغزلی
– استفاده از هارمونی‌های پیچیده و کروماتیک و همچنین گسترش استفاده از دیسونانس‌ها
– استفاده گسترده از رنگهای ارکستری و از دیاد حجم ارکسترها، تکامل سازهای بادی برنجی و نقش آفرینی وسیع آنها در ارکستر.
– گسترش نقش پیانو در آثار آهنگسازان این دوره
– اغراق در مهارت‌ها و تکنیک‌های سازی بخصوص در پیانو و ویولن
– رواج موسیقی آلمانی در این دوره (بخصوص مکتب واگنری(
– ظهور موسیقی برنامه‌ای و گسترش موسیقی توصیفی و ابداع پوئم سمفونی
– ظهور ملی‌گرایی در مقابل موسیقی آلمانی
– استفاده گسترده از مفاهیم اقتباس شده از طبیعت در موسیقی
– ظهور گروه پنج نفری در روسیه (ملی‌گرایی در روسیه). اعضای این گروه عبارتند از: «بالاکیرف»، «کویی»، «بورودین»، «موسورگسکی» و «کورساکف»
– بکارگیری نمایشنامه‌ها (بخصوص نمایشنامه‌های شکسپیر) در موسیقی
– از اتفاقات مهم اجتماعی این دوره: ۱- همزمانی نهضت رمانتیک با انقلاب صنعتی اروپا ۲- آغاز جنبشی ملی‌گرایی (ناسیونالیسم) در این دوره ۳- ظهور بتهوون با تفکر برابری انسان‌ها و اهمیت به قهرمانان اجتماعی و بیرون آوردن موسیقی از تشکل اشرافیت ۴- ظهور نویسندگانی از قبیل: «هوگو»، «بالزاک»، «روسو»، «لامارتین»، «چارلزدیکنز» و «گوته» ۵- ظهور نقاشانی از قبیل: «دلاکروا»
آهنگسازان مهم این دوره:
– فرانس شوبرت/ اتریش
صاحب آثار: سمفونی ناتمام (۸) و سمفونی بزرگ (۹) – خالق قطعاتی آوازی تحت عنوان «لید» مانند: (سفر زمستانی، شاه دیو، دختر زیبای آسیابان) – کوئینت‌های ماهی قزل آلا – کوارتت مرگ و دختر
– جوکینوروسینی/ ایتالیا
صاحب دو اپرا به نام‌های: آرایشگر شهر سویل و ویلهلم‌تل
– نیکولوپاگانی نی/ ایتالیا
ابداع‌کنندة تکنیک‌های گسترده در نوازندگی ویولون و صاحب ۲۴ کاپریس برای ویولون
– روبرت شومان/ آلمان
صاحب آثار: چهار سمفونی- آلبوم برای جوانان- صحنه‌های کودکی- کارناوال
– هکتوربرلیوز/ فرانسه
صاحب اثر سمفونی فانتاستیک (موسیقی برنامه‌ای(
– فردریک شوپن (ملقب به شاعر پیانو) لهستان
صاحب پر تعدادترین آثار برای پیانو نظیر: پولونزها- مازورکارها- اتودها- سونات‌ها- اسکرتسوها- بالادها- نوکتورن‌ها…
– فرانس لیست/ مجارستان
مبتکر فرم «پوئم سمفونی» و مرسوم‌کننده «رسیتال پیانو» و خلق تکنیک‌های اغراق آمیزی در ساز پیانو. صاحب آثاری چون: سمفونی فاوست- رقص مردگان- راپسودی‌های مجار- رویای عشق و سمفونی دانته
– کامیل سن سانس/ فرانسه
خالق: پوئم سمفونی رقص مردگان- کارناوال حیوانات
– فلیکس مندلسون/ آلمان
خالق: رویای نیمه شب تابستان- سمفونی ایتالیایی- سمفونی اسکاتلندی- آوازهای بدون کلام- اورتور غارفینگال
– کارل ماریافون وبر/ آلمان
خالق: اپرای فرایشوتس- دعوت به رقص و تعداد زیادی کنسرتو برای کلارینت و پیانو
– ژرژربیزه/ فرانسه
خالق: اپرای کارمن و سوئیت آرلزین
– آنتون دورژاک/ چک (ملی‌گرا(
خالق: رقصهای اسلاو و سمفونی دنیای نو
– بدریش اسمتانا/ چک (ملی‌گرا(
خالق: پوئم سمفونی وطن من (مولداو) و اپرای نامزد فروخته شده
– ادوارد گریگ/ نروژ (ملی‌گرا(
صاحب سوئیت پرگینت
– ژوزف وردی/ ایتالیا (محبوب‌ترین اپرانویس ایتالیا(
خالق اپراهای: آیدا، لاتراویاتا، ریگولتو، مکبث، اتللو، فالستاف، دون کارلوس و قطعات قدرت سرنوشت و رکوییم.
– اسحق آلبنیز/ اسپانیا
صاحب اثر: آستاریاس
– ژاک افنباخ/ آلمان/ صاحب اثر: افسانة هوفمان
ادوارد الگار/ انگلستان
– الکساندر اسکریابین/ روسیه/ صاحب اثر: سمفونی پرومته
– اوتورینو رسپیگی/ ایتالیا/ صاحب اثر: کاجهای رم
– گوستاو هولست/ انگلستان/ صاحب اثر: سوییت سیارات
– جاکوموپوچینی/ ایتالیا
خالق اپراهای: لابوهم، مادام باترفلای، توراندخت و توسکا
– پیتزایلیچ چایکوفسکی/ روسیه
خالق سمفونی: پاته تیک (۶)، باله‌های دریاچة قو، فندق شکن، زیبای خفته و اپراهای اوژن او نگین و بی بی پیک- سمفونی مانفرد- اورتوررومئوژولیت
– مودست موسورگسکی/ روسیه
خالق: پوئم سمفونیک شبی بر فراز کوه سنگی- تابلوهای نمایشگاه- اپرای بوریس گودونف
– الکساندر بورودین/ روسیه
صاحب اثر: استپ‌های آسیای میانه و اپرای پرنس ایگور
– یان سیبلیوس/ فنلاند (ملی‌گرا)
خالق: فینلاندیا، قوی توئونّلا
– یوهان اشتراوس، (پدر)/ آلمان
خالق: ۱۵۰ والس، پولکا، که بسیاری از آثارش به پسرش نسبت داده شده
– یوهان اشتراوس، (پسر)/ آلمان
خالق: ۲۰۰ والس همچون دانوب آبی
– رمیسکی کورساکف/ روسیه
خالق: سوئیت سمفونیک شهرزاد- اپرای خروس طلایی- اپرای ایوان مخوف- کاپریچیواسپانیول
– مانوئل دوفایا/ اسپانیا
خالق: رقص آتش- شبها در باغ‌های اسپانیا
میخائیل گلینکا/ روسیه (ملقب به پدر موسیقی روسیه(
خالق اپرای روسلان و لودمیلا
آهنگسازان اواخر دورة رمانتیک (پست رمانتیک(
– یوهان برامس/ آلمان
صاحب آثار: رقصهای مجار، رکوییم آلمانی، ترانه سرنوشت، واریاسیون روی تمی ازهایدن
– ریچاردواگنر/ آلمان (بزرگترین اپرانویس آلمان و پایه‌گذار مکتب واگنری و همچنین ابداع‌کنندة لایت موتیف(
خالق اپراهای: هلندی سرگردان، لوهنگرین، تریستان وایزولده، حلقه نیبلونگ، شامل: (طلای راین، والکوره، زیگفرید و غروب خدایان) و پارسیفال
– ریچارد اشتراوس/ آلمان
خالق اپراهای: سالومه، الکترا، و پوئم سمفونیک‌های چنین گفت زرتشت، دون ژوان، مکبث، مرگ و دگرگونی، دون کیشوت، زندگی یک قهرمان
– گوستاومالر/ آلمان
خالق: ۹ سمفونی و سمفونی ۱۰ (ناتمام) ولیدهای ارکستری: آواز مرگ کودکان، شیپور سحرآمیز کودکان، ترانه زمین و آواز رهگذر
– آنتوان بروکنر/ اتریش خالق ۹ سمفونی
دوره قرن بیستم (۱۹۸۰ میلادی- ۱۹۱۰ میلادی)
– استفاده از ملودی‌های پرش‌دار، گلیساندو و استفاده گسترده از نت‌های کروماتیک و فواصل دیسونانس
– حداکثر استفاده از آکوردهای نامطبوع و خوشه‌های صوتی
– استفاده از ریتم‌های سنکپ‌دار و میزانهای لنگ
– استفاده گسترده از رنگهای متنوع ارکستر، بیش از پیش
– پیدایش نظام آتونالیته
– ظهور گرایش‌های متعددی در این دوره از قبیل: امپرسیونیسم، اکسپرسیونیسم، نئوکلاسیسم، ناسیونالیسم، مینی مالیسم
– خلق موسیقی‌های جدیدی متکی بر تکنیک‌هایی نور در آهنگسازی از قبیل: موسیقی کنکرت، موسیقی سریل، موسیقی پوینتلیسم، موسیقی میکروتنال، موسیقی پلی تنال، موسیقی اتفاقی، موسیقی ملهم از تأثیرات جاز، موسیقی الکترونیک و…
– تأثیرپذیری نقاشی و ادبیات در موسیقی سبک امپرسیونیسم
– ظهور نئوکلاسیسم با شعار بازگشت به باخ
– ظهور سبک اکسپرسیونیسم در آلمان و اتریش و تأکید این سبک بر احساسات و درونگرایی
آهنگسازان مهم این دوره:
– کلود دبوسی/ فرانسه (ابداع‌کنندة مکتب امپرسیونیسم در موسیقی(
خالق: سمفونی دریا و پره لود بعد از ظهر یک دیو (رب‌النوع) و اپرای پلئاس و ملیزاند
– موریس راول/ فرانسه (امپرسیونیسم)
خالق: دافنیس و کلوئه- بولرو- پاوان برای شاهدخت از دست رفته
– سرگئی راخمانینوف/ روسیه
راپسودی روی تمی از پاگانی نی- چهار کنسرتو پیانو و پره لودهای پیانو
– الیویه میسان/ فرانسه
خالق آلبوم پرندگان- کوارتت برای پایان زمان
– بنجامین بریتن/ انگلستان
خالق: راهنمای ارکستر برای جوانان- رکوئیم جنگ
– امین‌الله حسین/ ایران، آمریکا (آهنگساز ایرانی الاصل(
صاحب آثار: شهرزاد، مینیاتورهای ایرانی، پرسپولیس (خرابه‌های تخت جمشید(
– فکرت امیروف/ آذربایجان
صاحب آثار: سمفونی شور، سمفونی کردی افشار
– اوزیر حاجی بایگف/ آذربایجان
خالق: اپرای کورواغلو
– جرج گرشوین/ آمریکا
خالق: راپسودی اینبلو
– آرام خاچاطوریان/ ارمنستان روسیه
خالق: بالة گایانه، رقص شمشیر
– ون ویلیامز/ آمریکا
خالق: سمفونی دریا
– دیمیتری شوستا کوویچ/ روسیه
صاحب آثار: سمفونی لنینگراد- موسیقی فیلم هملت.
– آرنولد شوئنبرگ/ آلمان (مبتکر موسیقی ۱۲ نتی (آتونال) یا دودکافونیک (اکسپرسیونیسم، مکتب دوم وین(
خالق: شب دگرگون- بازمانده‌ای از ورشو- اپرای موسی و هارون
– آلبان برگ/ آلمان (اکسپرسیونیسم، مکتب دوم وین(
خالق اپرای وتسک
– آنتوان فون وبرن/ آلمان (اکسپرسیونیسم، مکتب دوم وین(
خالق: کنسرتو برای ۹ ساز و تعداد زیادی موسیقی مجلسی
– بلابارتوک/ مجارستان
خالق: قطعه برای سازهای کوبه‌ای و چلستا- باله شاهزادة چوبی- ماندارین شگفت انگیز- آلگروبار بارو- ایگوراستراوینسکی/ روسیه (نئوکلاسیسم)
خالق: باله‌های پرستش بهار- پتروشکا- پرندة آتشین- پولچینلّا، داستان سرباز و سمفونی مزامیر
– سرگئی پروکوفیف/ روسیه
خالق: موسیقی‌های فیلم ایوان مخوف و الکساند نوسکی و اپراهای سه نارنج محبوب، قمارباز، فرشتة آتش، جنگ و صلح و داستان سمفونیک پیتروگرگ
– کارل هاینس اشتوکهاوزن/ آلمان (مبتکر موسیقی الکترونیک(
خالق: تعداد زیادی موسیقی الکترونیک
– جان کیج/ آمریکا (مبتکر موسیقی اتفاقی(
صاحب آثار: چشم‌انداز خیالی- چهار دقیقه و سی و سه ثانیه سکوت
– چارلز آیوز/ آمریکا/ صاحب اثر: سونات کنکورد
اِدگار وَرِز/ فرانسه
خالق چندین قطعه در زمینه موسیقی الکترونیک
– آرون کوپلند/ آمریکا
خالق اثر: بهاردر آپالاچیا
– پاول هیندمیت/ آلمان
صاحب اثر: موسیقی برای آواز یا بازی