آموزش ساز زدن با کالیمبا

آموزش کالیمبا

کالیمبا سازی بسیار ساده است به طوری که آموزش کالیمبا یا نت خوانی کالیمبا یکی از راحت ترین و جذاب ترین آموزش ها میباشد. کالیمبا بدنه چوبی دارد که روی آن تیغه های فلزی قرار گرفته اند. وقتی نوازنده آن را می نوازد، شبیه کلاویه های پیانو می شود.

به خاطر همین است که به آن پیانو آفریقایی می گفتند. برای اینکه نوازنده راحت تر نت ها را روی تیغه های فلزی تشخیص بدهد، برچسب هایی بر روی آن ها قرار گرفته اند که باعث می شوند هم نوازنده سریع تر و هم راحت تر قطعه مورد نظر خود را بنوازد.

این برچسب ها، که نت خوانی کالیمبا را ساده تر میکند معمولا به عنوان وسایل جانبی در داخل جعبه کالیمبا قرار می گیرند. کالیمبا به وسیله دو انگشت شست دست نواخته می شود به طوری که نوازنده هر دو تا انگشت شست خودش را به طور همزمان یا متناوب بر روی تیغه های فلزی می کشد و صدایی بسیار دلنشین و زیبا را ایجاد می کند.

صدا هایی که ایجاد می شوند با استفاده از فشار بر روی زبانه ها به سمت بالا و به سمت پایین قابل تغییر هستند. صدای کالیمبا به صورت سیال است و همین باعث به دل نشستن آن می شود.

ساختار کالیمبا

کالیمبا از دسته ساز های تیغه ای خود صدا است. در واقع عضوی از خانواده لاملوفون ها است. بدنه ای چوبی دارد که تیغه های فلزی بر روی آن قرار گرفته اند. بدنه چوبی آن دارای رنگ های تیره و روشن است که نوازنده طبق سلیقه شخصی خود می تواند رنگ آن را انتخاب کند. وقتی نوازنده به تیغه های فلزی ضربه می زند، صدای یک نت که به آن تیغه اختصاص دارد منتشر می شود.

این تیغه ها همانطور که گفته شد فلزی هستند و یک طرف آن ها به ساز اتصال دارد و طرف دیگر آزاد است. نوازنده برای نواختن قطعه مورد نظر خود با استفاده از انگشتان شست خود به لبه آزاد تیغه ها ضربه وارد می کند، با ارتعاش تیغه ها یا زبانه ها نت مورد نظر اجرا میشود.

روی جعبه چوبی کالیمبا حفره هایی قرار گرفته اند که باعث تشدید صدا می شوند. اما برخی کالیمبا ها هم در داخل جعبه چوبی خود حفره ندارند که در ادامه با آن ها بیشتر آشنا می شویم.

برخی اوفات در ساخت این نوع ساز برای بهتر شدن و تقویت صدای آن از آهنربا و نیروی مغناطیسی استفاده می کنند و قطعات کوچک آهنربا در داخل جعبه چوبی کالیمبا قرار می گیرند.

کالیمبا به طور حدودی دارای ۱۸ سانتی متر طول، ۱۳ سانتی متر عرض و ۳ سانتی متر ارتفاع است و وزن تقریبی آن برابر ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم است.

انواع کالیمبا

قبل از خرید کالیمبا بهتر است ابتدا با انواع آن آشنا شوید. توجه داشته باشید که امروزه انواع کالیمبا ها بسیار یافت میشود و شما باید آن را ازجایی تهیه کنید که برند های معتبری از کالیمبا ها را در دسترس شما قرار دهند و در صورت بروز مشکل مسئولیت آن را بر عهده بگیرند.

ما در نواکده کالیمبا های اصل و با کیفیت در دسترس علاقمندان به این ساز جذاب قرار داده ایم تا بتوانند با خیالی آسوده انتخابی لذت بخش داشته باشند.

همانطور که در بخش قبلی مطالعه کردید، کالیمبا ها به دو دسته تقسیم می شوند، اما در نحوه آموزش آن های تاثیری ندارد. نوازندگان طبق سلیقه خود نسبت به صدای آن کالیمبا مورد نظر خود را انتخاب می کنند:

۱٫کالیمبا آکوستیک یا کالیمبا حفره دار

۲٫کالیمبا فلت یا کالیمبا بدون حفره

کالیمبا هایی که حفره دارند به دلیل داشتن جعبه بزرگ تر، حجم صدایی که تولید می کنند بیشتر است و نوازنده با داشتن کالیمبا حفره دار می تواند تکنیک های بیشتری مثل تکنیک ویبراسیون را اجرا کندبه همین دلیل در بحث آموزش کالیمبا بیشتر استفاده میشود. شاید برای شما جالب باشد که به این حفره، حفره رزونانس می گویند.

کار با این ساز به قدری ساده و جذاب میباشد که کافی است فقط نت های کالیمبا را یاد بگیرید سپس میتوانید خیلی زود نوازندگی با این ساز رویایی را شروع کنید.

کالیمبا های حفره دار از جنس چوب میباشند. چوب بهترین جنس برای ساخت ساز میباشد زیرا تاثیر بسیار زیادی بر روی فرکانس و لحن صداها میگزارد.

کالیمبا های چوبی انواع مختلفی دارند که میتوان از زیباترین و با کیفیت ترین مدل های آن به کالیمبا k17w حفره گوزنی اشاره کرد. این کالیمبا به دلیل کیفیت بسیار بالا و رنگ طبیعی آن از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است.

کالیمبا های چوبی دیگری نیز یافت میشوند که بسته به سلیقه خود میتوانید آن ها را انتخاب کنید. در بین این کالیمبا ها رنگ بندی های مختلفی نیز به چشم میخورد.

رنگ بندی های جذابی مانند کالیمبا K17OR حفره گرد که جنس آن نیز از چوب اما رنگ متفاوت آن زیبایی خاصی به این ساز بخشیده است.

بسیاری دیگر که علاقه به رنگ های سرد مانند رنگ آبی دارند میتوانند به سراغ کالیمبا هایی همچون کالیمبا K17L_BL حفره گوزنی بروند.

از نظر جنس کالیمبا ها را نیز می توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:

۱٫کالیمبا شیشه ای

۲٫کالیمبا چوبی

کالیمبایی که جنس آن از شیشه است، صدای تیز تری نسبت به کالیمبای چوبی دارد اما حجم یا همان بلندی صدای کالیمبای چوبی بیشتر از شیشه ای است. از نظر ظاهری، می توان گفت که کالیمبای شیشه ای بسیار زیبا و شیک تر از کالیمبای چوبی است ولی در کل انتخاب جنس کالیمبا به سلیقه نوارنده بستگی دارد. اگر کالیمبای شیشه ای اصل تهیه کنید، قابلیت شست و شو نیز دارد.

ولی از نظر نت خوانی کالیمبا و نوازندگی کالیمبا ها هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند و برای شروع میتوانید هر مدلی را که به آن علاقمند هستید را تهیه کنید.

نحوه کوک کردن کالیمبا

وقتی ساز کالیمبا را خریداری می کنید در داخل جعبه آن یک چکش قرار گرفته است. این چکش مخصوص کوک کردن ساز است. با استفاده از این چکش ضربه هایی به بالا و پایین تیغه های فلزی وارد می شود. با این ضربه ها، تیغه ها به جلو  و یا به عقب حرکت می کنند. در واقع با این ضربه ها، طول تیغه ها را تغییر می دهیم که همین کار باعث می شود تا ساز را بتوان کوک کرد.

طول این تیغه های فلزی نسبت به خرک تغییر پیدا می کنند و  هر چقدر طول این تیغه ها کمتر بشوند، صدای زیر تری را خواهیم شنید و هر چقدر طول این تیغه ها بیشتر بشوند، صدای بم تری خواهیم داشت. برای اینکه متوجه بشویم که این تیغه ها در چه زمانی و در چه اندازه ای در جای درست قرار دارند و به اصطلاح ساز کوک شده است، کافی است از تیونر استفاده کنیم.

اگر قصد خرید تیونر برای کوک کردن ساز را ندارید، می توانید اپلیکیشن های مشابه آن را بر روی تلفن همراه خود نصب کنید و از آن ها برای کوک کردن ساز خود استفاده کنید.

نحوه کار تیونر

انتظار میرود قبل از کار با تیونر، یادگیری نت خوانی را با موفقیت پشت سر گزاشته باشید. مقاله یادگیری نت خوانی را حتما مطالعه کنید تا با زبان موسیقی و زبان نوازندگی با سازهای مختلف را بیاموزید و بتوانید نت خوانی کالیمبا را نیز پیش ببرید. برای استفاده از تیونر، صفحه آن را روشن کنید. با استفاده از چکش مخصوص ضربه ای به یکی از تیغه ها وارد کنید.

اگر بعد از زدن ضربه صفحه نمایش تیونر قرمز شود، ینی تیغه مورد نظر در جای درستی قرار ندارد و باید به تیغه ضربه وارد کنید. اما اگر صفحه نمایش تیونر سبز شود، ینی اینکه تیغیه در جای درستی قرار گرفته و آن تیغه کوک شده است.

به همین ترتیب باید همه تیغه ها چک کنید تا همه تیغه ها کوک شوند و بعد از آن می توانید قطعه مورد نظر خود را بنوازید.

به این نکته حتما توجه داشته باشید که هنگام ضربه زدن به تیغه ها، زمانی که خواستید صدای بم تری را ایجاد کنید، چکش را به بالای تیغه ها بزنید. اگر می خواهید صدای زیر تری را داشته باشید، با چکش از پایین به تیغه ها ضربه وارد کنید.

تاریخچه ای از کالیمبا

همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، کالیمبا یک ساز بومی و قدیمی آفریقایی است. این ساز قدیمی بیشتر در شمال شرق آفریقا دیده می شود و می توان گفت که زیستگاه اصلی این ساز، کشور های زیمبابوه و کنگو هستند. در خانواده لاملوفون ها قرار گرفته است و آموزش کالیمبا قدمتی حدود ده هزار سال قبل از میلاد مسیح دارد.

آن زمان شکل کالیمبا تقریبا به همین شکلی است که امروزه در بازار می توان پیدا کرد ولی از جنس بامبو بوده و هیچ نوع فلزی در آن استفاده نشده بود.

در قدیم معتقد بودند که در افسانه ای گفته شده که این ساز را خداوند بزرگ برای آفرینش جهان ایجاد کرده و همه موجودات را با یک آهنگ یکسان آفریده بود. اما در یکی از روز ها یک نت اشتباه و نادرست از یک سازی به نام کالیمبا بلند می شود که سبب می شود تا انسان آفریده شود.

در واقع این افسانه قدیمی بازگو کننده این است که انسان سردرگم امروزی کالیمبا را به امید اینکه دوباره بتواند جهان گرفتار شده را برگرداند، باز سازی کرده است. آموزش کالیمبا نیز در آن دوران راهی برای دوری از شیطان و استرس افراد شناخته میشد.

در آن زمان یادگیری ها به روش های دیگری انجام میشده و نت خوانی کالیمبا مثل امروزه کاربرد نداشته.

روایتی از تاریخچه آموزش کالیمبا

درباره تاریخچه کالیمبا می توان این ماجرا را هم اضافه کرد؛ بردگان آفریقایی که در برزیل زندگی و کار می کردند. در اواخر دهه ۱۷۰۰ میلادی یک سازی شبیه به ساز کالیمبا داشتند که نام آن کالیمباس بوده است. درسته که آن ها سازی شبیه به کالیمبا داشته اند اما در حقیقت تا سال ۱۹۲۹ هیچ سازی به طور رسمی با نام کالیمبا شناخته نشده بود.

تا اینکه، در سال ۱۹۲۹ فردی انگلیسی با نام هو تریسی سفری از کشور انگلستان به زیمبابوه داشت تا به برادر بزرگ تر خود در اداره کردن مزرعه تنباکو کمک کند.

او در طی این سفر به کشور خود به زیمبابوه به شدت به فرهنگ موسیقی این کشور علاقه پیدا کرد و برایش جالب بود. آهنگ سازان معروفی مانند ویلیام، رالف ووژان و گوستاو هولست او را تشویق کردند تا درباره موسیقی آفریقایی مطالعاتی انجام دهد.

یکی از ساز های مورد علاقه او، ساز امبیرا است. در نهایت او توانست ساز کالیمبا را از روی همین ساز مورد علاقه اش بسازد. رفته رفته این ساز شهرت پیدا کرد. او کالیمبا را با ترکیبی از ساز های راک مدرن مثل گیتار باس، گیتار برقی و درامز بر روی صحنه برد و آهنگ های بسیار مختلف و زیبایی را که همه آن ها را از فرهنگ موسیقی آفریقایی سنتی الهام گرفته بود، به زیبایی اجرا کرد.

هم اکنون کالیمبا به یک ساز بسیار مشهور در سراسر جهان تبدیل شده است و همینطور در گروه های موسیقی بزرگ هم از این ساز استفاده می شود و علاوه بر آن این ساز برای تک نوازی نیز بسیار مناسب است.

شروع آموزش کالیمبا

تا به اینجا در مورد ساز کالیمبا و انواع آن آشنا شدیم، اکنون میخواهیم قدمی دیگر برداریم. برای شروع آموزش کالیمبا ابتدا باید نت های موسیقی را بیاموزید. نت ها به نوعی الفبای موسیقی هستند و برای یادگیری نوازندگی ابتدا باید با زبان موسیقی آشنا شویم.

نت های مویسقی در همه سازها ثابت است تنها تفاوتی که بین سازها وجود دارد چیدمان نت ها در آن ها میباشد. در بیشتر سازهای گروه لاملوفون که کالیمبا نیز از این دسته میباشد، نت ها پایین در مرکز سایر نت ها وجود دارد به همین ترتیب نت های بالا در گوشه ها وجود دارند.

علت چیدمانی این چنین در ساز کالیمبا راحتی نوازنده در استفاده از آن میباشد. با این کار ارگونومی ساز طوری طراحی میشود که نوازنده بتواند با راحتی ساز را با دو دست گرفته و با دو انگشت شست خود قطعه های مورد نظر خود را بنوازد.

نت های کالیمبا

به طور کلی ما ۷ نت موسیقی داریم که تمام دنیای موسیقی و هر قطعه ای که ساخته و نواخته شده است در بطن این هفت نت میباشد. نت های موسیقی از چپ به راست به صورت زیر میباشد.

DO,   RE,   ME,   FA,   SOL,   LA,   SI

علت اینکه گفتیم نت های موسیقی را از چپ به راست بخوانید این است که در بین این ۷ نت موسیقی، بم ترین نت ما نت DO میباشد بنابراین زیر ترین نت ما نت SI میباشد.

درست است که ما فقط ۷ نت موسیقی داریم، اما برای خلق قطعه های موسیقی به پهنه صوتی ای بیشتر از این ۷ نت موسیقی نیاز داریم. در این جا به سراغ اکتاو میرویم. تمام اکتاو های موجود در موسیقی از همین ۷ نت موسیقی ساخته شده اند. تنها تفاوت آن ها در زیر و بمی آن ها میباشد.

تعریف دیگری در مورد اکتاو: اگر از اولین نت موسیقی به ترتیب پیش برویم در نت هشتم باز به اولین نت میرسیم یعنی مجدد نت ها تکرار میشوند. در زبان یونانی اکتاو به معنی هشتم است. به همین دلیل به فاصله ی میان این دو نت یک اکتاو میگویند.

اکنون به سراغ نت های ساز کالیمبا میرویم که شما برای شروع آموزش کالیمبا لازم است آن ها را یاد بگیرید.

حالا میخواهیم نت هایی که بر روی کالیمباها نمایشد داده میشود را بازگردانی کنیم به نت های اصلی موسیقی. در زیر نت های موسیقی بازگردانی شده را مشاهده میکنید.

C = DO
D = RE
E = MI
F = FA
G=SOL
A = LA
B = SI
C= DO

همانطور که در بالا میبینید از نت DO حرکت کردیم و باز هم به نت DO بعدی رسیدیم. در اینجا دقیقا شاهد یک اکتاو از نت موسیقی هستیم. پهنه صوتی سازهای مختلف متفاوت است. به طور کلی پهنه صوتی به تعداد نت ها یا اکتاو هایی که آن ساز قادر به ناختن آن است میگویند. ممکن است یک ساز قادر به اجرای ۲ اکتاو صدا باشد یا یک ساز توانایی اجرای ۴ اکتاو صدا را داشته باشد.

و در نهایت دقت داشته باشید که ساز کالیمبا از چوب یا کریستال ساخته شده است بنابراین بسیار شکننده است، در حمل و نقل و نگهداری آن مراقب باشید تا ضربه ای احتمالی به ساز وارد نشود.