تاثیر موسیقی بر یادگیری و مغز انسان

موسیقی یکی از هنرهای برجسته انسانی است. می توان گفت خداوند مهربان ما که خالق زیبایی هاست، اولین خالق موسیقی هم هست. صدای زیبای آب روان، صدای چه چه بلبل ها و پرندگان، صدای نوازش باد میان شاخ و برگ درختان، صدای خروش آبشار، صدای امواج دریا و هزاران مورد دیگر، که همگی هنر خالق بی همتای ماست.

بنابراین چندان دور از ذهن نیست که بگوییم موسیقی با روح انسانی آمیخته شده است.

موسیقی می تواند دنیای درون و بیرون ما را تغییر دهد. شنیدن یک موسیقی شاد می تواند هیجان و نشاط بسیاری را به ما تزریق نماید و از آن طرف، یک موسیقی افسرده و غمگین می تواند ما را دلزده و نا امید نماید.

بنابراین بسیار لازم و ضروری است که آهنگ هایی که می خواهیم برای گوش دادن انتخاب نماییم، با دقت و وسواس انتخاب کنیم. گوش خود را به خوب شنیدن عادت دهیم و از گوش دادن به آهنگ های بی محتوا که تنها آشوب یا افسردگی را در ذهن و دل ما ایجاد می کنند پرهیز کنیم.

اما موسیقی علاوه بر تاثیری که بر حالات درونی ما دارد، می تواند بر یادگیری و همچنین عملکرد مغز ما هم تاثیرگذار باشد.

امروز تصمیم داریم تا به بررسی موسیقی بر عملکرد مغز بپردازیم. اما پیش از شروع مطلب باید بگوییم که منظور ما از موسیقی موسیقی های پرمغز و معنادار است و نه هر موسیقی که امروزه در جامعه به شدت رایج شده اند.

راستی آیا می دانید که موسیقی بر کودکان و مغز سالمندان چه تاثیری دارد؟

حتما تا انتهای مطلب همراه ما باشید تا با کلی دانستنی های مفید آشنا شویم.

علم روانشناسی موسیقی

روانشناسی موسیقی شاخه‌ای است که به درک موسیقی و مفاهیم آن و بررسی تاثیر موسیقی بر مغز و رفتارهای روزمره می‌پردازد. علاقه انسان‌ها به موسیقی در طول تاریخ و توصیه‌های فیلسوفان و دانشمندان، باعث شده که محققان با استفاده از ابزار پیشرفته، به دنبال بررسی تاثیرات موسیقی بر مغز انسان بروند. این تحقیقات باعث ایجاد شاخه‌ای با عنوان موسیقی شناسی روانی شد که به دنبال بررسی نحوه واکنش سیستم عصبی در مقابل موسیقی، اهداف و پژوهش‌های گوناگونی را دنبال می‌کند.

اثرات و فواید روانشناختی موسیقی

اثرات روانشناختی موسیقی خیلی قوی‌تر و گسترده‌تر از چیزی است که شما فکر می‌کنید. موسیقی درمانی یک روش برای ارتقای سلامت عاطفی و مقابله با استرس است. بعضی تحقیقات نیز بر این باورند که سلیقه افراد در موسیقی جنبه‌های مختلف شخصیتی آن‌ها را مشخص می‌کند.

فواید موسیقی بر مغز

در ادامه بعضی از مزایای گوش دادن به موسیقی (موسیقی خوب) را بیان می کنیم:

۱ – بهبود عملکرد شناختی

تحقیقات نشان می‌دهد که پخش یک موسیقی در پس زمینه، در حالی که شما روی کار دیگری تمرکز کرده‌اید، می‌تواند عملکرد ذهنی شما را بهبود بخشد. موسیقی با کیفیت، سرعت پردازش مغز را افزایش داده و عملکرد حافظه را بهبود می‌بخشد. معمولا موسیقی‌های بی کلام و آرام نسبت به آنان که اشعار پیچیده دارد برای این مورد بهتر است.

۲- استرس را کاهش می‌دهد

موسیقی روی سیستم عصبی خودمختار افراد تأثیر مثبت می‌گذارد و می‌تواند باعث کاهش استرس شود. همچنین به بهبود سریع‌تر فردی که تحت استرس بوده است، کمک می‌کند. در واقع استرس و اضطراب بخش جدا نشدنی از زندگی پر مشغله‌ی امروز است. موسیقی ملایم می‌تواند مرهمی برای فشارهای روانی باشد اما استرس مزمن و شدید را درمان نمی‌کند.

۳-  به شما کمک می‌کند که کمتر غذا بخورید

اگر تصمیم به لاغری دارید، گوش دادن به موسیقی ملایم و کم کردن نور هنگام غذا خوردن، برای این منظور مؤثر است. این روش باعث می‌شود شما با آرامش بیشتری غذا بخورید، در نتیجه زمان تغذیه بیشتر و مقدار آن کمتر می‌شود. در نتیجه خواب راحت تری خواهید داشت.

۴- حافظه شما را بهبود می‌بخشد

این مورد در افراد مختلف متفاوت است اما به طور کلی، گوش دادن به موسیقی‌های خنثی و بی کلام، می‌تواند در بهبود عملکرد حافظه شما موثر باشد. همچنین یادگیری مفاهیم جدید، به خصوص زبان دیگر، با استفاده از موسیقی و روش‌های ریتمیک و آهنگین، به فهم و ماندگاری بیشتر آن کمک می‌کند.

۵-  به شما در کنترل درد کمک می‌کند

یک ساعت گوش دادن به موسیقی در روز می‌تواند باعث کاهش شدید درد‌های شما بشود. همچنین گوش دادن به موسیقی قبل و بعد از عمل جراحی، به درمان اضطراب و درد، کمک می‌کند. بر اساس تحقیقات، کسانی که مرتب به موسیقی گوش می‌دادند، نیاز کمتری به دارو داشتند و روند بهبود آنها سریع‌تر بود.

۶- به خواب بهتر شما کمک می‌کند

گوش دادن به موسیقی کلاسیک آرام بخش، راهی مطمئن و مقرون به صرفه در درمان بی خوابی است. بر اساس آزمایشاتی که روی گروهی از دانش آموزان انجام شد، گوش دادن به موسیقی کلاسیک هنگام خواب، حتی بیشتر از گوش دادن به کتاب‌های صوتی در درمان بی خوابی و بهبود کیفیت خواب تاثیر گذاشته است.

۷- محرکی جهت افزایش انگیزه

گوش دادن به موسیقی‌های تندتر، به شما در انجام کارهای سخت‌تر یاری می‌رساند. همچنین پخش موسیقی هنگام ورزش، تاثیر مستقیمی بر میزان انرژی شما می‌گذارد. به طوری که موسیقی‌های تندتر تحرک و انرژی شما را بیشتر و موسیقی‌های آرام، فعالیت شما را آرام و ملایم‌تر می‌کند.

۸- خلق و مود شما را بهبود می‌بخشد

گوش دادن به موسیقی‌های شاد و مثبت، حال شما را بهتر می‌کند. البته در این مورد تلاش شما برای بهتر شدن مهم است. کسانی که به طور آگاهانه برای بهتر شدن حالشان به موسیقی‌های مثبت گوش بدهند، بیشتر از کسانی که نسبت به آن موسیقی بی تفاوت باشند، خلقشان بهبود می‌یابد.

۹- کاهش نشانه‌های افسردگی

در این مورد نیز نوع موسیقی بسیار مهم است. موسیقی‌های آرام و ملایم، باعث بهبود علائم افسردگی، اضطراب و برخی از بیماری‌های عصبی مثل پارکینسون می‌شود. در صورتی که موسیقی‌های سنگین و پر هیجان، می‌تواند مضر باشد.

۱۰- افزایش استقامت و بهبود عملکرد

ایجاد ضربه‌های آهنگین پا هنگام قدم زدن، باعث افزایش انرژی و پیاده روی بهتر می‌شود. همچنین دونده‌های استقامتی می‌توانند با گوش دادن به موسیقی‌های محرک، عملکرد خود را افزایش دهند. هماهنگی حرکات بدن با موسیقی هم می‌تواند باعث عملکرد بهتر و افزایش استقامت شود. گوش دادن به موسیقی هنگام کار، گذر زمان را برای شما آسان‌تر کرده و باعث کاهش خستگی ناشی از کار می‌گردد. همچنین در افزایش عملکرد جسمانی شما مثل تنظیم ضربان قلب، تنفس بهتر و کاهش دردهای عضلانی خواهد شد.

موسیقی در حین رانندگی موجب حواس پرتی می‌شود

موسیقی برخلاف تمام فوایدی که دارد منجر به حواس پرتی می‌شود به خصوص در حین رانندگی. مطالعات انجام شده نشان داد چطور گوش دادن به موسیقی منجر به حواس پرتی جوانان در هنگام رانندگی می‌شود. رانندگان در حال گوش دادن به موسیقی مورد علاقه‌شان بیشتر دچار بی‌احتیاطی و اشتباه در رانندگی می‌شوند. طبق تحقیقات موسیقی غیر جذاب و یا ناآشنا انتخاب بهتری برای رانندگی ایمن است.

موسیقی بر مغز کودکان چه تاثیری دارد؟

کودکانی که با موسیقی سر و کار دارند در مهارت‌هایی همچون خواندن، یادگیری زبان، یادگیری ریاضی و مهارت‌های حرکتی عملکرد بهتری نسبت به دیگر همسالان از خود بروز می‌دهند. کودکانی که در سنین پایین به یادگیری موسیقی می‌پردازند، قدرت انعطاف پذیری مغزشان افزایش می‌یابد و در نتیجه قابلیت تغییر و رشد بیشتری پیدا می‌کنند. مطالعات نشان داده پرداختن به یادگیری موسیقی حتی برای نیم ساعت منجر به افزایش جریان خون در نیمکره چپ می‌شود.

موسیقی تاثیرات طولانی مدت بر مغز کودکان می‌گذارد. علاوه بر این یادگیری موسیقی تا قبل از ۷ سالگی بهره‌وری مغز را افزایش می‌دهد و اثرات آن تا پایان عمر باقی می‌ماند. کودکانی که در گروه‌های سرود مدرسه و کلاس‌های آواز شرکت می‌کنند در دیگر کلاس‌های درسی نیز عملکرد بهتری نشان می‌دهند. هیچ محدودیت سنی برای موسیقی وجود ندارد و هیچ زمانی برای شروع آن زود نیست. زمانی که برای نوزادان و خردسالان موسیقی پخش می‌شود و یا ترانه‌های کودکانه خوانده می‌شود، مغزشان به محرک‌ها پاسخ می‌دهد و شروع به یادگیری کلام می‌کنند. کودکانی که پیش‌زمینه‌‌های موسیقیایی دارند، ارتباط بهتری با دیگران برقرار می‌کنند، بیشتر می‌خندند و اعتماد به نفس بیشتری دارند.

تاثیر موسیقی بر مغز سالمندان

همانطور که گفتیم هیچ محدودیت سنی برای یادگیری موسیقی وجود ندارد و هیچ وقت برای پرداختن به آن دیر نیست. موسیقی بر سالمندان نیز تأثیر می‌گذارد. آن‌هایی که عادت دارند آواز بخوانند و یا همراه با موسیقی می‌رقصند از سلامت جسمانی و روانی بیشتری بهره‌مند هستند و ارتباط اجتماعی بهتری نیز با دیگران برقرار می‌کنند. موسیقی از مغز در برابر بیماری‌هایی همچون زوال عقل و آلزایمر محافظت می‌کند و مهارت‌های شناختی را بهبود می‌بخشد. سالمندانی که به فعالیت‌های موسیقیایی می‌پردازند و یا پیش زمینه‌های موسیقیایی دارند، از انعظاف‌پذیری ذهنی بیشتری برخوردارند و دیرتر دچار  ضعف حافظه می‌شوند.

موسیقی درمانی و بهبود کیفیت زندگی

افراد می‌توانند تنها برای تفریح و لذت بردن به موسیقی گوش دهند اما در عین حال از فواید درمانی آن نیز بهره‌مند می‌شوند. علاوه بر این زمان‌هایی که بیمار هستید می‌توانید از موسیقی به عنوان نوعی درمان و داروی تسکین دهنده استفاده کنید. هدف موسیقی درمانگران پرداختن به نیازهای روانی، جسمانی، شناختی و اجتماعی بیماران است. موسیقی درمانی اغلب برای بسیاری بیماری‌های همچون اوتیسم، زوال عقل، آلزایمر، درد مزمن، آسیب‌های عاطفی و انواع اختلالات روانی مانند افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع درمان بر بهبود خلق و خو، افزایش انگیزه، کاهش ناامیدی، خشم و اضطراب تمرکز می‌شود.