«ابد و یک روز» به کارگردانی «سعید روستایی» یکی از فیلمهای پرفروش و تحسینشده سال ۹۵ بود که در میان بینندگان و اهالی سینما بازتابهای زیادی داشت. این اثر در جشنواره فیلم فجر هم موفق به کسب جوایز متعددی شد. موسیقی فیلمسینمایی ابد و یک روز ساخته «امید رئیس دانا» بود و به تازگی آلبوم قطعات این مجموعه از سوی شرکت «ترانه شرقی» و «پرده موسیقی» به بازار عرضه شده است. به بهانه انتشار آلبوم موسیقی ابد و یک روز با امید رئیس دانا درباره این پروژه و همچنین حواشی کارهای خودش گفتگویی انجام دادیم که در ادامه میخوانید:
- *پیش از بحث آلبوم برای ما بگویید که حضورتان در پروژه فیلمسینمایی «ابد و یک روز» چطور شکل گرفت؟
زمانی که فیلمنامه این کار نوشته بود از طریق آقای «سعید ملکان»، تهیهکننده فیلم، با پروژه آشنا شدم. ابد و یک روز فیلمنامه محکمی داشت و از همان بار اول که خواندم دوست داشتم و به موسیقیاش فکر کردم. معمولاً آهنگساز پس از تدوین وارد پروسه فیلم میشود ولی در ابد و یک روز شرایط تفاوت داشت. از زمانی که فیلمنامه مکتوب وجود داشت درگیر کار شدم و چند مرتبه سر صحنه رفتم و هنگام مونتاژ هم حضور پیدا کردم.
- *چرا موسیقی این کار صرفاً با سازبندی ایرانی بود و کلاً فضای کلاسیک نداشت؟
به نظرم فضای فیلم میطلبید که موسیقی با سازهای ایرانی استفاده شود. به همین دلیل از کمانچه و عود و رباب به عنوان سازهای محوری استفاده کردم. در پسزمینه هم از سازهای الکترونیک استفاده کردم و به نظرم توصیف فیلم با سازهای ایرانی جذابتر میشد.
- *اما به نظر من در سکانسهایی که اضطراب، ترس یا تنشها را نشان میدهد میشد فضای موسیقی الکترونیک یا کلاسیک غالب باشد تا آن حسها بهتر در موسیقی متن نشان داده شود.
اصولاً برای چنین صحنههایی در سینما و بیان این حسها از سازهای الکترونیک یا سازهای غربی استفاده میکنند. اما من دوست داشتم این اتفاق رخ ندهد. میخواستم به زعم خودم کاری کرده باشم که قبلاً کمتر تجربه شده باشد و این حرکت را دوست داشتم. تصور من این است که سازهای ایرانی توان القای همه حالات را در فیلم دارند.
- *جدا از بحث آهنگسازی، این فیلم شما را درگیر کرد؟ چون بعضیها گفتند که ابد و یک روز واقعی و باورپذیر نبود.
زمانی که فیلمنامه را خواندم به آقای ملکان گفتم دلیل استحکام فیلمنامه در واقعیبودن آن است. اتفاقات به شدت واقعی و دیالوگها و شخصیتپردازیها کاملاً درست بود. به نظر من ابد و یک روز فیلم محکم و واقع گرایانه است. اگر کسی بگوید ابد و یک روز واقعی نیست کم لطفی میکند چون آدمهای ابد و یک روز نمونه بیرونی در جامعه ما دارند. پس از اینکه فیلم تدوین شد و نسخه اولیه را دیدم به نظرم همه چیز تمیز و محکم از آب در آمده بود. من با لحظه لحظه فیلم همذاتپنداری میکردم و به همین دلیل مخاطبان هم با این فیلم ارتباط برقرار کردند. مخاطبان عام و مخاطبان خاص و داوران جشنواره هم این کار را دوست داشتند و همه جوایز را درو کرد.
- *در جریان فیلم تصمیم نداشتید از خواننده بهرهمند شوید؟
برای این فیلم اصلاً به خواننده فکر نکردم و لازم هم نداشت. من شخصاً موافق استفاده از صدای خواننده در فیلم نیستم. در کارهایی که تا کنون انجام داده به ندرت این اتفاق رخ داده است. ترجیح میدهم با موسیقی سازی، آهنگسازی فیلمها را انجام دهم.
- *دلیل اینکه موافق استفاده از صدای خواننده نیستید چیست؟
موسیقی یک اتفاق پس زمینه در فیلم است اما صدای خواننده باعث میشود تا موسیقی جلب توجه کند. من با جلب توجه کردن موسیقی در فیلم موافق نیستم و به نظرم باید در پس زمینه باشد و کارش را در آن بخش انجام دهد. ضمن اینکه فیلمی مثل ابد و یک روز آنقدر واقعگرایانه بود که نمیخواستم با صدای خواننده به این واقعیت خدشه وارد شود. تصور میکنم اگر خواننده وارد کار میکردیم یک مقدار برای پروژه گل درشت بود.
- *اتفاقاً برخی فعالان سینمایی اعتقاد دارند ورود خواننده باعث تبلیغ برای فیلم میشود.
من اینطور فکر نمیکنم. ممکن است چنین اثری داشته باشد اما به نظرم خود فیلم باید حرف بزند نه اینکه با صدای خواننده بخواهیم گفتههایش تقویتش کنیم. ممکن است شرایط طوری باشد که بتوان در تیتراژ از صدای خواننده استفاده کرد اما در برخی موارد خاص اگر فضای فیلم به آهنگساز دیکته کند میتواند، از اثر باکلام استفاده کند.
- *چه شد که تصمیم گرفتید موسیقی ابد و یک روز را در قالب آلبوم منتشر کنید؟
قصد نداشتم موسیقیهای این فیلم را به صورت آلبوم منتشر کنم اما بازخوردهای مثبت زیادی گرفتم و خیلیها دوست داشتند این موسیقی را داشته باشند. همین پیگیری و بازخوردها باعث شد تا تصمیم به انتشار آلبوم موسیقی ابد و یک روز بگیرم. آقای «امیرعباس ستایشگر» ناشر آلبوم و از دوستان خوب من هستند که پیشنهاد این پروژه را به ایشان دادم و همکاری داشتیم. انتشار این آلبوم با مشورت آقای «حسام اینانلو» هم بود.
- *اما کمی هم از کارهای خودتان برای ما بگویید و مهمترین سوال من این است که چرا در عرصه آهنگسازی سینما حضورتان اینقدر کمرنگ است؟ در حالی که سابقه همکاری با کارگردانان مطرحی نظیر «رخشان بنیاعتماد» و «کیانوش عیاری» و… را دارید.
درست میگویید چون یک مقدار گزیده کاری میکنم و ترجیح میدهم هر پروژهای را انجام ندهم و کارهایی که با روحیه خودم سازگارتر است را انجام میدهم. از سال ۷۶ آهنگسازی سینما را آغاز کردم و اولین تجربه من با آقای ابوالفضل جلیلی در فیلمسینمایی «دان» بود. سپس در فیلم «زیر پوست شهر» با خانم رخشان بنیاعتماد همکاری کردم. در ادامه چند تجربه با آقایان کیانوش عیاری و داودنژاد داشتم. پناهبرخدا رضایی، بهرام توکلی و حمید چارکچیان و… سایر کارگردانانی هستند که با آنها همکاری داشتم و مجموعاً بیش از ۷۰ عنوان کار فیلم و سریال و مستند انجام دادهام. تمرکز من بیشتر روی موسیقی فیلم بوده و نمیدانم دلیل کمرنگ دیده شدنم چیست!
- *صفحه اینستاگرامتان راهم که نگاه میکردم متوجه شدم کلاً اهل فضای مجازی و حضور در رسانهها و تبلیغ برای آثارتان نیستید.
تا همین چند وقت پیش صفحه اینستاگرام هم نداشتم! و این روند که شما اشاره کردید در کارهایم وجود دارد ولی از این به بعد میخواهم حضور بیشتری در فضای مجازی و رسانهها داشته باشم. البته شاید هم کملطفی رسانهها باشد!
- *به غیر از موسیقی فیلم و سریال و مستند تاکنون پروژه مستقل با خوانندهای نداشتید؟
من با خوانندههای محلی همکاری کردهام. همچنین با آقای «حسین نوشب» یک پروژه انجام دادیم که در مسکو ضبط شد و کنسرواتوار چایکوفسکی تهیهکنندهاش بود. یک کار در زمینه موسیقی ملی بود و این پروژه هنوز ادامه دارد. در آینده کارهای دیگری را هم در آنجا ضبط میکنیم و قرار در روسیه منتشر شود. در ایران هم به زودی همکاری با خواننده خواهم داشت ولی هنوز به مرحلهای نرسیده که جزئیاتش را رسانهای کنم.
- *کلاً فکر میکنم نگاهتان در آهنگسازی بیشتر به سمت موسیقی ایرانی باشد تا موسیقی ارکسترال.
ماهیت موسیقی فیلم، ارکسترال است و به ندرت پیش میآید که سازهای ایرانی در این بخش وجود داشته باشد. من هم در فضاهای ارکسترال کارهای زیادی دارم ولی علاقه شخصیام این است که موسیقی فیلم و ژانرهای دیگر را هم با سازهای ایرانی تجربه کنم.
- *و سوال آخرم در مورد سعید روستایی کارگردان این فیلم است. برخی منتقدان ابد و یک روز گفتند که موفقیت این فیلم صرفاً یک اتفاق بوده اما شما درباره این کارگردان چه نظری دارید؟
ابد و یک روز پروژه کامل و خوبی بود که در یک مجموعه اتفاق افتاد. همکاری سعید ملکان به عنوان تهیهکننده تأثیر زیادی داشت تا فیلم ابد و یک روز به این شکل تولید شود و سایر عوامل و خصوصاً بازیگران هم در این موفقیتها تأثیر داشتند. سعید روستایی با استعداد است و قلم خوبی دارد و باید منتظر باشیم فیلم بعدیاش را بسازد. تا اینجا او نمره بالایی کسب کرده و اگر فیلم بعدی او هم خوب باشد میتواند خودش را اثبات کند.
- *نکته خاصی باقی مانده است؟
از همکارانم در این کار تشکر میکنم. آقای حسام اینانلو نوازنده کمانچه، آقای محمدرضا پوستی نوازنده عود، آقای علی توکلی نوازنده رباب، فیروزه رئیس دانا که دستیارم بود و از آقای مازیار مرتاضیه صدابردار کار و آقای رضا عسگرزاده برای مسترینگ کار تشکر میکنم. همچنین از آقای ستایشگر و پخش رها هم تشکر میکنم.